قمر در عقرب چیست و چه اعمالی در ایام قمر در عقرب منع شده است ؟
قمر در عقرب به این معنا است که برای ساکنین زمین ، کره ماه برابر صورت فلکى عقرب واقع شده است ، ماه (قمر) در طول یک سال قمری ، که حدود ۲۹٫۵ روز است، یکبار به طور کامل دور زمین می چرخد! که به دوازده قسمت تقسیم شده و برج هایی نیز برای هر یک از این دوازده صورت فلکی انتخاب شده ؛ حمل، ثور، جوزاء، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، حوت، دلو، جدی.
قمر در عقرب حدود دو و نیم روز ( ۶۰ ساعت )می باشد ، اما با توجه به اینکه در روایات عبارت “قمر در عقرب” آمده و مشخص نشده که آیا منظور قمر در صورت فلکی عقرب است یا این که قمر در برج عقرب است؟ لذا بهتر است مراعات احتیاط گردد و دو روز به آن افزود و جمعاً چهار روز و نیم محاسبه کرد ، البته روزهای قمر در عقرب در هر سال متفاوت است و باید هر سال محاسبه شوند.
بر اساس روایات و نیز علم نجوم و اخترشناسی ؛
خواندن عقد ازدواج
مسافرت
اقدام برای بچه دار شدن (انعقاد نطفه)
افتتاح کار و کسب و تجارت
حجامت
تعیین و تغییر نام
گذاشتن سنگ بنای کارهای مهم
و بطور کلی انجام هر یک از کارهای اساسی
در روزهای نحس و قمر در عقرب هم از نظر علماء دینی و هم از نظر منجّمین توصیه نمیگردد بلکه علما فتوی به کراهت اعمال بالا در ایام قمر در عقرب داده اند.
در روایتی امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «هر کس در هنگامی که قمر در عقرب باشد مسافرت یا ازدواج نماید ، خیری نمی بیند»
هر چند حرکات و صور فلکی و اجرام آسمانی بر زندگی بشر تاثیرات فراوانی دارد لکن از آموزه های اسلامی استفاده می شود که نباید به این امور بیش از حدّ مجاز اعتنا کرده و کل برنامه های زندگی خود را بر اساس آن تنظیم نمود اما به هر صورت احتیاط ، شرط عقل و نیز شرع است . به عنوان نمونه در چندین روایت ذیل ، ائمه به این موضوع اشاره کرده اند.
شخصی به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد: «من به گونه ای در نجوم غرق شده ام که هر گاه بخواهم کاری انجام دهم، آن را با اطلاعات نجومی خود می سنجم، اگر برای آن طالع شر و نحسی دیدم آن را انجام نمی دهم و هر گاه طالع خیر و خوبی برای آن دیدم، شروع به اقدام می کنم. امام فرمود: آیا به آن چه به دست آورده ای اعتقاد داشته و بر طبق آن عمل می کنی؟ عرض کرد: بله، امام فرمود: همه کتاب هایت (کتاب های نجومی) را نابود کن و به این علم عمل نکن».
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند : هر کس برخدا توکل کند و هیچ گاه ملاحظه سعادت و نحوست روزها را ننماید خداوند او را یاری خواهد نمود و عهده دار او خواهد شد به ویژه اینکه صدقه نیز بپردازد زیرا صدقه نحوست را از بین میبرد.
البته این مطلب را هم نباید نادیده گرفت که به اعتراف خود منجمین، این گونه برداشت های غیر مادی و حکم های غیبی از حالات نجوم و ستارگان، دقیق و قطعی نیست و فقط مجرد ظن و احتمال است.
اما بعد از آن که اسلام، مسلمانان را از افتادن در خرافات باز داشت، در برخی از موارد به اموری اشاره کرده است که نوعی اعتراف به دخالت اجرام آسمانی در برخی از امور زندگی انسان ها است (البته این دخالتها اموری خارق العاده و غیر طبیعی نیستند بلکه نا شناخته و ناملموسند که به نظر برخی روشنفکر مآبها شاید خرافات باشد که انشاء الله در پستهای آینده در مورد این موضوع بیشتر بحث خواهد شد!) ، البته روشن است که در این گونه امور فقط باید به مقداری که شرع بیان کرده است، اکتفا شود ، مانند ایام قمر در عقرب و ماه صفر.
نتیجه :
بنابراین با توجه به مطالبی که ذکر شد می توان چنین نتیجه گرفت که موضوع قمر در عقرب امری است حقیقی و واقعی ؛ و تاثیرات آن در زندگی بشر قطعی و مسلم است چنانکه علمای دینی بر طبق آن فتوا نیز داده اند و بهتر این است که در این ایام از کارهای مهمی که در صدر کلام ذکر شد پرهیز شود لکن صدقه و خواندن آیة الکرسی در دفع نحوست این ایام بسیار مفید می باشد.
ساعات و ایام قمر در عقرب مربوط به سال ۹۵ و زمان ورود و خروج از آن، بر اساس محاسبات آسترولوژی، مطابق با جدول ترسیم شده زیر است:
جدول روزهای قمر در عقرب سال ۹۵ هجری شمسی
برای محاسبه قمر در عقرب در برخی از کتب این فرمول گفته شده است:
« فرض کنید امروز ۲ مهر مصادف با ۱۵ شوال است.
۱-روزها را یک واحد اضافه کنید (روز شمسی برابر ۳ و روز قمری برابر ۱۶)
۲-روز قمری را در عدد ۱۲٫۲ ضرب کنید و حاصل را با روز شمسی جمع کنید.
۳-حاصل جمع را بر عدد ۳۰ تقسیم کنید.
۴-حاصل تقسیم را با عدد برج شمسی (مهر=۷) جمع کنید.
۵-اگر عدد بدست آمده بیشتر از ۱۲ باشد منهای ۱۲ کنید.
عددی که نهایتاً بدست می آید تعیین کننده موضع ماه در برجهای دوازده گانه است. اگر این عدد برابر ۸ باشد نشان دهنده زمان قمر در عقرب است.کتاب نجوم مقدماتی.
توضیحات بیشتر در کتب مفصل ذکر شده اما آنچه مربوط به بحث ماست اینست که قمر در عقرب زمانی رخ می دهد که از نگاه اهل زمین کره ماه بر روی صورت فلکی عقرب قرار گیرد. البته ستارگان دیگر نیز بر روی این برجها قرار می گیرند ولی با توجه به روایات به این قضیه ما پیرامون آن توضیحاتی رو مطرح خواهیم کرد.
قمر در صورت یا برج عقرب؟
این اختلاف که منظور از قمر در عقرب چیست آیا منظور بودن قمر در خود برج عقرب است و یا در صورت آن؟ وجود دارد.
علامه حسن زاده آملی ( حفظه الله ) در کتاب دروس معرفة الوقت و القبله، الدرس خامس و العشرون -خاتمه فی الفرق بین البرج و الصوره-، ص ۱۵۵ به صورت مبسوط در این باره بحث می کنند و برخی از اقوال فقها را نیز مطرح می نمایند:
« و بما قدّمنا دریت مقصود أرباب التقویم فی تعابیرھم بأنّ القمر فی برج العقرب أو فی صورة العقرب، و قداختلف الفقھاء فی قول الصادق علیه السّلام « من سافر أو تزوج و القمر فی العقرب لم یر الحسنی » بأنّ لفظ الخبر ھل ھو مقول على عرف أھل النجوم أعنى الکون فی برج العقرب، أو على ما یرى عند عامة الناس من کون القمر فی العقرب لا على ما یقرره أھل النجوم من الدرجات و الدقائق و نحو ذلک مما ھو جار على مصطلحاتھم، أو یکون محمولا على إطلاقه أی کون القمر فی برج العقرب أو صورته فما دام القمر انتقل إلى برج القمر یکره التزوج و السفر مثلا إلى أن یخرج من صورته…)) ».
ایشان سه نظر را مطرح می کنند.
۱- نظر منجمان که گویند: منظور از قمر در عقرب بودن قمر در برج عقرب است. ایشان در ادامه مطلب، موافقان این قول را جناب فاضل هندی و شهید ثانی معرفی می کنند.
۲- نظر عموم مردم که گویند: منظور از قمر در عقرب بودن قمر در صورت عقرب است. مرحوم صاحب جواهر از موافقان این نظریه اند.
«… ذھب صاحب الجواھر إلى الثانی و ظاھر قوله “على ما یرى عند عامة الناس من کون القمر فی العقرب لا على ما یقرّره إلخ،” أنّ الملاک کون القمر فی صورة العقرب حیث یراه و یعاینه عامة الناس فی السماء فما دام القمر کذلک فھو فی العقرب فالمدار و العبرة فیه رؤیة عامّة الناس بالبصر عادة لا على الدقّة الریاضیّة من تعیین الدرجات و الدقائق من بدأ وروده إلى آخر خروجھ من الصورة کما قرر عند أھل النجوم فإنّ عامّة الناس لم یکلفوا فی أمثال ھذه الأمور بتلک الدقّة الّتی لا تخلو لھم من مشقة لأنهم ما کانوا ذوی معرفة بالھندسة و لا بالآلات الرصدیة و لا یمکنھم الاقتحام فی ذلک الأمور الصعبة العلمیة. آنچه منظور روایات است همان صورت عقرب است که عموم مردم نیز می توانند آن را در آسمان مشاهده و با آن برخورد نمایند. لذا آنچه ملاک قرار گرفته عرف مردم است نه محاسبات ریاضی دقیق منجمان، چون عموم مردم مکلف به رعایت این دقت های ریاضی نیستند و برای آنان سخت و مشقت آور است.
۳- نظر برخی از فقها که گویند: در اینجا باید احتیاط کرد و جمع نمود. آیت الله سید کاظم یزدی طباطبایی از طرفداران این قول می باشند.
علامه حسن زاده در جمع بندی نظر خود را اینگونه مطرح می کنند:
و ھو موافق الاحتیاط لا ینبغی ترکه و وجھه ظاھر و أوثق الأقوال فی ذلک ھو کون القمر فی صورة العقرب أى البرج الطبیعی منه حقیقة على ما ھو المقرّر عند أھل الصناعة. آنچه موافق احتیاط است همین جمع بین صورت و برج است. و بهترین و موثق ترین این نظریه ها همان قول دوم است یعنی منظور از قمر در عقرب بودن قمر در صورت عقرب است. آیت الله حسن‌زاده آملی در هزار و یک کلمه، کلمه ۵۵۴/صفحه ۲۲٫ فرق میان برج و صورت و منازل قمر را توضیح داده اند و برخی از اقوال بالا را مطرح کرده اند.
نگارنده هم با قول دوم موافق است، علاوه بر ادله این قول باید دانست که در زمان معصومین صور فلکی با بروج فلکی اختلاف داشته اند لذا بعید است که معصومین بدان حواله داده باشند. در هر حال احتیاط بهترین مسیر خواهد بود.
احتیاط آنست که جمع کرد بین برج و صورت یعنی صبر کرد که قمر هم از صورت و هم از برج عقرب خارج شود که حدود یک یا دو روز بیشتر طول می کشد که قمر پس از خروج از صورت از برج قمر نیز خارج شود. برای فهم زمان قمر در عقرب نیاز به محاسبات دقیق نجومی هست که برخی از تقویمها انجام داده اند لذا ما نیز این ایام را برای سال جاری با مقابله کردن چند تقویم معتبر برای شما انجام داده ایم. البته خوبست که یک یا دو روز هم احتیاط در قبل و بعد این ایام هم داشت
وظیفه ما در ایام قمر در عقرب
ما باید بدانیم همانطور که در ایام خاص سال مانند زمستان با تغییر وضعیت هوا، خود را با لباس گرم می پوشانیم و از خود در برابر آسیب سرما محافظت می نماییم در این ایام نیز مراقبت بیشتری داشته باشیم. البته این بدین معنا نیست که خرافه گرا شویم و تمام کارها را با محاسبات نجومی و طالع بینی انجام دهیم و در امور زندگی دچار وسوسه گردیم.
آنچه لازم است توجه شود اینست که روایات، ما را متوجه قمر در عقرب کرده اند و در برابر آثار آن نیز راههایی را به ما تعلیم داده اند. وظیفه داریم بدور از هرگونه رفتار خودسرانه و خرافی به روایات عمل کنیم نه گفتار بی دلیل برخی از شیادان.
در روایات آمده که برای برطرف کردن امور نحس حتما دعا و صدقه داده شود……
« عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع ):مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ إِذَا أَصْبَحَ دَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ نَحْسَ ذَلِکَ الْیَوْم. هر کس صبح صدقه دهد خدا نحوست آن روز را از دفع می کند. »( بحار الأنوار ؛ج۵۶ ؛ص۳۱).
خواندن آیه الکرسی و سور معوذتین (فلق و الناس) در هر روز و داشتن برخی از حرزهای منقول از معصومین و انس بیشتر با ادعیه خود بهترین محافظان در برابر هر امر نحس و ناپسندی خواهد بود.
حضرت امام صادق فرمود: بین من و مردى منجم؛ زمینى مشترک بود. براى تقسیم او پیوسته تأخیر می انداخت تا ساعتى را انتخاب کند که به نظر خودش برایش سعید باشد و براى من نحس. بالاخره تقسیم کردیم به من قسمت خوب افتاد ؛ منجّم از ناراحتى دست بر پشت دست دیگر زده گفت مثل امروز ندیده بودم!.
گفتم مگر از علم خود استفاده نکردى؟
گفت من با اطلاع از علم نجوم براى شما ساعت نحس انتخاب کردم و خودم در ساعت سعد خارج شدم باز قسمت بهتر به شما افتاد.
گفتم میل دارى حدیثى که پدرم از پدر خود برایم نقل کرده برایت بگویم. پدرم گفت: پیامبر اکرم(ص) فرموند:
هر کس مایل است نحوست آن روزش برطرف شود اول صبح صدقه بدهد خداوند با این صدقه نحوست آن روز را برطرف می کند و هر که مىخواهد نحوست شبش برطرف گردد شب را با صدقه شروع کند. گفتم من وقتى خارج شدم صدقه دادم . این صدقه نفعش براى من از علم نجوم تو بهتر بود.»(زندگانى حضرت امام جعفر صادق علیه السلام، ص: ۴۱)
